Matisse
Matisse: (1869 – 1954)
Bainteach le Les Fauves (na beithigh fíán): Grúpa ealainteoirí a tháinig le chéile le haghaidh trí thaispeántaisí. Chuir a péintéireachta mothúchnain in iúl le dathanna fiáin minic mí nadúrtha, gan bachaint don ábhar ar bhonn dathanna nádúrtha. Duirt cricticeoir amháin: “Tá pota péint caite in aghaidh an phobail ”
Cáineadh a phictiúiri go háirithe an “Bean le Hata”
Faoi Thionchar ag: Van Gogh (mothúcháin, eispreiseannachas, foirmeacha ataithe abhéalaithe), agus Signac (eolaícht na dathanna)
Cheannaigh Gertrude agus Leo Stein a phictiúr “Bean le Hata” chun tacú leis agus chun ardú ceime a thabhairt dó.
Bean le Hata 1905,
Cad atá ann: Radharc de bean ina shuí le hata le lamh deas ag luí ar maide siúl, tá sí ag tabhairt taobh radharc dúinn ach tá an bean ag féachaint orainn.
Conas a bhfuil sé peinteáilte? Garbh, níl cumadh críochnaithe air, cumadh scaoilte (loose) sceitseach tapaidh air, roinnt don canbhas le feiscint, peint éadroim agus tiubh, níl an cúlra soiléir,
Eilimintí ealaíne tabhachtach: dathanna, nil siad réadach ar chor ar bith, dathanna laidir comhlántacha (complementary) úsáidte le cheile, glas le dearg, óráiste agus gorm, corcra agus buí, imlínte dubh ar roinnt don fhigiúr.
Imbualadh (impact): Pictiúr de stíl chomh garbh, primitibheach, cáineadh go dona é ag an am, tharaing sé droch chail ar Matisse, rud a ghoill go mór é ach bhí suile air anois.
Le bonheur de vivre (joy of live) 1906
Cad atá ann?
Is léir go bhfuilimid ag féachaint ar ghrúpa nocht daoine óga i Tírdhearc, foraois ildaite leis an faraige i bhfad uainn.
Radharc de dhaoine óga lasmuigh faoin grian , san tulra ar dheis ta lánuin i mbarróg ta éadach thar cosa oscailte an bhean (an ndéanfadh Picasso sin???), in aice le sa tulra i lár tá bean óg ag seinnt dhá píopaí ar nós beandia gréagach, ar chlé in aice le crann glas ta figiúr crumtha ag piocadh bláth.
Sa meanra tá na beirt mná nocht lá leagtha amach i gcomhshuiomh triantanach, nil cos(foot) clé an bean ar chlé leis an gruaig rua le feiscint, bhfuil se taobh thiar den féar buí nó cosúil le Cézanne ar fhag sé amach é d’aon ghnó.
Sa Meanra ar chlé tá bean nocht ag seasamh i radharc claissiceach tipiciúl, tá bláthanna ag silleadh sios a coirp. Sa meanra ar dheis tá piobaire eile agus beirt gadhair, sa chúlra ta seisear ag damhsa i fáinne, téama go raibh sé le teacht ar ais chuig.
Conas go bhfuil se peinteáilte?
Níl sé chomh garbh nó chomh sceitseach agus “Bean le Hata”, tá smacht agus cúram léirithe anseo, ta an canbhass ar fad clúdaithe.
Eilimintí ealaíne tábhachtach:
Le Matisse ta sé dathanna i gcónaí, níl na dathanna réadach ach úsáidte chun tacú leis an teama de lúcháir (joy), tugann an dath buí (dath an chairdeas sa seapáin agus an dath ab fhearr le Van Gogh a spreag Matisse) ré órga den radharc áthasach.
Tá dathanna comhlántacha le feiscint tríd an phictiúr, na mná nocht i lár agus na damhsóirí imlíntithe le dearg agus glas chun béim a thabhairt dá gcruthanna.
Usáidtear tón na dathanna chun béim a thabhirt do na figiúirí, an ghlas/gorm mórthimpeall ar an lánúin agus an ceoltóir bán dearg san tulra, an cruth mór dearg mórthimpeall an bean nocht chlaisiceach leis na bláthanna, an gort de ban timpeall an ceoltóir sa meanra ar dheis.
Tá an spás tábhachtach cé go bhfuil na figiúirí an 2 thomhaiseach, agus cé nach bhfuil aon peirpeicíocht tá na figiúiri chun tosaigh nios mo na figiúirí taobh thiar dóibh.
Imbualadh; D’aithin na criticeoirí go raibh áilleacht aeistéitiúil ag baint leis an radharc gliondaireach draíochtmhar seo, tá suaimhneas ann. Is machnamh radharcach é ar luacháir an tsaol; Leannáin (lovers) ata i mbun grá, ceol, ailleacht, damhsa, nádúr agus an radharc ar fad nasctha le buí. Neamh céadfaioch (sensual).
Na Damhsóirí (La Danse) 1911, dara leagan
Cad ata le feiscint: Tá grupa do sé damhsóiri nochta ag damhsa i bhfáinne, tá siad lámh le lámh seachais an figiúr ar chlé agus an figiúr ata ag síneadh a lámh chuige. Tá siad ag damhsa ar thalamh glas le cúlra gorm doracha.
Conas go bhfuil sé péinteáilte: Tá cúraim daingean cleachtaithe ag Matisse anseo, seo hé an dara leagan den phictiúr seo (nílim ag comhaireamh an leagan san “Joie de Vivre”), thaithin an comhshíomh (composition) go mór le Matisse, bhí áilleacht agus suaimhneas ag baint leis agus theastaigh uaidh e sin a aimsiú chomh cruinn agus beacht go bhféadfadh sé.
Eilimintí ealaíne atá tábhachtach?:
Tá dathanna comhlántacha againn arís sna figiuirí bándearg imlíntithe le dearg ar an ngort glas agus tá tón nios éadroime ar na figiuiri na an chúlra glas/gorm.
An príomh eilimintí ná cruth, sna cruthanna as dhéantar na figiúirí agus na cruth diúltacha a dhéanann na spásanna taobh thiar dóibh ar an plána 2 thomhaiseach cothrománach (flat). Tá Matisse ag lorg cothomacht (balance) idir na cruthanna deimhneacha agus diúltacha. Is ionainn an cothromacht agus suaimhneas. Taimid ar ais ar neamh céadfaíoch. Ta tionchar atathacht figiúrí Cézanne soiléir anseo.
Imbualadh: Bhí Matisse ar a bhealach, thosaigh a oibre ag fail nios teibí agus músclaiodh a suim i gcolláis agus cruthanna geartha amach.
Beithigh na faraige, 1950
An Niúd gorm, 1952
Duilleog dubh, 1952
Bhí dúil ag Matisse i gcruth, dathanna, agus áileacht aesteitiúl
stairnahealain 